Co to jest "Działaj lokalnie"?

"Działaj lokalnie" to program Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowany od 2000 roku przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce.
Poprzez przyznawanie dotacji w otwartych konkursach grantowych, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce pomaga w budowaniu aktywnych społeczności lokalnych, w których mieszkańcy wspólnie definiują własne problemy i starają się im przeciwdziałać bądź łagodzić ich skutki.
"Działaj Lokalnie" wspiera bardzo różnorodne przedsięwzięcia. Organizatorzy wychodzą z założenia, że każda społeczność jest inna: inni są ludzie, zasoby lokalne, tradycje i doświadczenia. Mieszkańcy poszczególnych miejscowości odmiennie definiują swoje problemy i potrzeby, wybierają różne metody działania. Program ten umożliwia realizację tych projektów, które w danej społeczności są naprawdę potrzebne. Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce finansuje zarówno projekty kulturalno-edukacyjne, jak i te nastawione na podtrzymywanie tradycji, a także promujące turystykę i przedsiębiorczość. Wspólnym mianownikiem wspieranych inicjatyw jest zawsze lokalna aktywność.

Przykłady lokalnych inicjatyw w ramach "Działaj Lokalnie":

• Rzecz na lata - Klub Wolontariusza, Międzypokoleniowa orkiestra czy Jarmark Lokalnego Rzemiosła - to przykłady projektów, które nie tylko obudziły do działania społeczność, ale przyczyniły się do powstania czegoś trwałego. Grantobiorcy otwierali kawiarenki, kluby, wypromowali modny zwyczaj (WOLONTARIAT), wpisali w kalendarz cyklicznych imprez nowe, lokalne święto.
• Wykorzystać lokalne zasoby - w wiosce rośnie wierzba krzewiasta, ale nikt jej nie wykorzystuje? Czemu nie skupić aktywności lokalnej wokół wyrobów z wikliny. Mieszkańcy zintegrują się, a do tego skorzystają na tym ich budżety. A jeśli w pobliżu nie ma urodzajnych gruntów, ani surowców? Można skorzystać z innych możliwości, na przykład zorganizować zjazd miłośników Aniołów w Aniołowie.
• Zielona Przedsiębiorczość - w lawendowej krainie właściciele gospodarstw prześcigają się w pomysłach na wykorzystanie ziół w agroturystyce, projekt "leki z Bożej Apteki" może przerodzić się w tworzenie nowej wioski tematycznej, a rolnicy rozpoczynają ekologiczną uprawę truskawek i ruszają z nimi na rynkowy start. To są działania , które aktywizują mieszkańców wokół udanych pomysłów na rozwój lokalnej przedsiębiorczości.
• Razem nawet wtedy, kiedy przeciwko - są to projekty, dzięki którym udało się zintegrować różne grupy wewnątrz lokalnej społeczności, zaangażować w działania osoby zepchnięte na margines życia społecznego i pokonać bariery międzypokoleniowe. Ich motorem jest "łączenie" - nawiązywanie kontaktów z niepełnosprawnymi z gminy albo "dzielenie" - rywalizacja podczas turnieju wsi.
• Na szpilkach - są to projekty , w których to kobiety integrują sąsiadów i zachęcają mieszkańców do aktywności. Gimnastykują się i dbają o linię, uruchamiają zajęcia z wendo, podejmują wyzwania kabaretowo-literackie, przeprowadzają szturm na lokalną bibliotekę, a w swoje działania wciągają lokalną społeczność.
• Dla najmłodszych, dla średnich, dla najstarszych - konferencja naukowa prowadzona przez uczniów z popegeerowskiej wsi, zajęcia "średnich" ze sztuki demokracji wzorem dla dorosłych wyborców. Możemy wymieniać się doświadczeniami! Niech najmłodsi szycia uczą się od dziadków, a dzieci o przyrodę dbają wspólnie z rodzicami. Pokazujemy projekty, w których lekarstwem na marazm, okazał się melanż pokoleń.
• Wysoka czy niska? Łączy nas kultura. - historie z dreszczykiem pióra mieszkańców, film o sąsiadach, muszla koncertowa zdobiona graffiti albo spotkanie z hip-hopem. Kultura i sztuka integrują mieszkańców.
• Gadajmy, tańczmy, słuchajmy legend! Tradycja integruje - Gadajta po kurpsiowsku! - czy można stworzyć żywy słownik gwary? Oj będzie, będzie wesele! - odtwarzamy tradycję z XIX wieku. Mazurskie gusta i strachy fascynują i dorosłych i dzieci. A poza tym słuchamy opowieści dziadków i babć o domu ich młodości, bawimy się legendami. Są to projekty, w których mieszkańców połączył i zachęcił do działania zastrzyk lokalnej tradycji.

Aktualne zagrożenia małych społeczności:

Do najważniejszych należy na pewno wielka migracja młodych ludzi za granicę, gdzie tworzy się dla nich rynek pracy. Jeżeli do wyjazdów nie zmuszają ich powody finansowe, to przenoszą się w poszukiwaniu wykształcenia i tracą kontakt ze społecznościami w których się wychowali. Dlatego trzeba się zastanowić, co zrobić, aby do nich wrócili, żeby będąc za granicą wspominali to miejsce, tęsknili za nim. Do tego potrzebne jest budowanie tożsamości małych społeczności. Jeżeli ludzie nie czują się z nimi związani, uważają, że nie mają do czego przyjeżdżać. Nie myślą w kategoriach powrotów do korzeni, budowania w takiej społeczności przyszłości dla siebie i swojej rodziny, założenia firmy, organizacji czy udziału w życiu politycznym. Z rozmów z młodymi widać, że brakuje im pozytywnych wzorców. Powiedzą raczej: "Jadę, kupię mieszkanie w Warszawie lub gdzie indziej i nie ma mnie tu."

Dlaczego Towarzystwo Rozwoju Ziemi Andrzejewskiej bierze udział w tym programie?

Żyjemy w świecie totalnych zmian, ale lokalna społeczność skutecznie im się opiera. To do ośrodków miejskich docierają najnowsze trendy. Globalizacja daje szansę rozwoju, ale właśnie dużym miastom.
Okazuje się, że oferta dla małych społeczności jest stosunkowo niewielka, a z poziomu centralnego naprawdę nie wiadomo, co należałoby zrobić, aby odnalazły się one w świecie współczesnych wyzwań.
Chcemy zobaczyć, co obywatele sami definiują jako ważne dla ich społeczności. Czy będą działać wspólnie ze względu na pewien kontekst historyczny, coś tworzyć razem, czy może będą skupiać się jednak wokół jakiś niezaspokojonych potrzeb?
Chcemy stworzyć przestrzeń do obywatelskiego działania. Jeżeli uda nam się zbudować te ramy, to istnieje duża szansa , że nasza społeczność będzie mogła się rozwijać, będzie też tworzyć dobry klimat dla nowych pomysłów, nowych idei.
Główną zasadą na której możemy budować kapitał społeczny, jest społeczne zaufanie. Nasze działania muszą eliminować konflikt interesów, sytuacje, w których decyzje podejmuje się za kulisami. Dlatego stawiamy na uczciwość, przejrzystość, jawność i równość dostępu.

Jaki będzie efekt prac po zrealizowaniu programu?

W ramach programu "Działaj Lokalnie", na terenie trzech gmin biorących udział, pojawią się oznaczone trasy rowerowe. Dodatkowo zostanie przeszkolonych kilkudziesięciu rolników z zakresu prowadzenia gospodarstwa agroturystycznego.
Nadrzędnym celem naszych działań jest zaangażowanie się mieszkańców w sprawy dotyczące lokalnej społeczności i szeroko rozumiane rozwój i promocja regionu.